Four important ways of religious education in the field of beliefs are inferred in this article through the nature of Religion in the Holy Quran. We have examined two categories of “nature of Religion” and “methods of religious education” for this purpose. All verses including the root of “د ـ ی ـ ن” (Religion) have been investigated in order to properly understand the nature of Religion in the Holy Quran. Then, we have benefited from the inference method to find the ways of religious education in the Holy Quran. In the inferential method, we have reached the “conclusion”, which is the method of religious education by using two premises, “normative” and “realistic”. The solutions of the Holy Quran to achieve the methods of religious education are explained in the following. For example, using the Scriptures directly to know the right actions is one of the solutions of the Holy Quran to reach the way of believing in the punishment of deeds. The achievement of religious education methods through discovering the nature of Religion and explaining the purpose of education on the one hand and using the inferential method as a research method on the other hand is one of the innovations of this research. The achievements of this paper can be used to provide an educational theoretical model for formal and public education system.

1پژوهش حاضر باهدف تدوین و اعتباریابی بسته آموزشی درس دین و زندگی پایه دهم مبتنی بر تئوری انتخاب انجام شد. روش پژوهش برای مرحله طراحی و تدوین بسته آموزشی، روش توصیفی – تحلیلی با رویکرد سنتزپژوهی آمیخته بود. مضامین اصلی بسته آموزشی و زمان موردنیاز برای آموزش برگرفته از منابع کتبی همچون الگوی مدارس گیلانت گرمار و مقالات و طرح های پژوهشی داخلی و خارجی بود. برای روایی یابی بسته، ضمن استفاده از روش روایی صوری، از روش روایی محتوایی به شیوه کیفی و کمی با پانل خبرگان 14 نفری  استفاده شد. 14 نفر از متخصصان به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شد که 10 نفر در حوزه روان شناسی و دو نفر در حوزه برنامه ریزی درسی و دو نفر هم در حوزه تعلیم وتربیت بودند و از دو ضریب نسبی روایی محتوا و شاخص روایی محتوا استفاده شد. حداقل و حداکثر میزان ضریب نسبی روایی محتوا برای هر آیتم بسته .71/0 و 1 محاسبه شد و میزان شاخص روایی محتوا در عمده جلسات به سمت عدد (85/0)برای تمامی هدف ها در پروتکل آموزشی به دست آمد. نتایج نشان داد بسته آموزشی درس دین و زندگی مبتنی بر تئوری انتخاب برای دانش آموزان پایه دهم از روایی صوری و محتوایی مناسبی بهره مند است و روایی لازم را برای کاربردهای آموزشی و استفاده پژوهشی دارد.

The influential physicist Richard Feynman became interested in the relationship between Religion and science during a mid-career phase. He proposed that their interface was embroiled in unresolvable difficulties. He felt that science demanded an attitude of uncertainty for its claims, while Religion contrarily required certain belief in its core doctrines. Though possessing several non-contradictory dimensions, Feynman felt that the nature of the truth claims of science and Religion suffered from insurmountable elemental conflicts. This was by contrast to Karl Popper, the leading critical rationalist of the 20th century, who argued that there could be no tension between science and Religion. This paper will argue that the ‘Feynman Problem’ is not as insoluble as it appears. Rather, several solutions exist within critical rationalism. Two will be presented-the first revolves around the conjectural basis of knowledge and is already a well characterised critical rationalist notion. The second is a novel solution based on the separate categorisation of psychological, pragmatic, and epistemological attitudes to Religion and science. Karl Popper’s view of Religion-science dissimilarity was a minimalist point of departure for critical rationalists, who have developed increasingly sophisticated frameworks for investigating the relationship between faith and reason. Critical rationalism represents an equally inspirational methodology for the pursuit of scientific and religious truth. Though both Feynman and Popper’s views on Religion were underdeveloped, they foreshadowed the Religion-science frameworks advocated by many late 20th century scientists, especially in the form of New Atheism and Gould’s NOMA theory.

این نوشتار درباره یکی از زوایایی مساله قلمرو و دین بحث می کند و آن، دین یا غیر دینی بودن ضوابط فهم دین و علوم دین است.اجمالا دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد؛ دیدگاهی که ضوابط فهم دین را هم در قلمرو دین می داند و دیدگاهی که ضوابط فهم دین را علی الاصول در قلمرو دین نمی داند. در این نوشتار این دو دیدگاه به همراه ادله شان بررسی شده است و در پایان نمونه ای از تاثیرگذاری این دو دیدگاه بر مباحث دین شناختی مطرح گردیده است.

بشر از گذشته دور متوجه این واقعیت بوده است که اگر اکثر مردم یک جامعه قلبا به قوانین و مقررات سیاسی و اجتماعی دلبستگی داشته و برای آنها تقدس قایل باشند قانون پذیری شهروندان به مراتب بیشتر خواهد بود. مردم نیز برای نشان دادن ارادت قلبی خود و ماندگاری آن باورهای مقدس، به اجرای مراسم و تشریفات خاصی می پردازند. مجموع این باورهای مقدس به همراه نمودهای بیرونی آن دین مدنی یک جامعه نامیده میشود. این مفهوم را در یونان و روم باستان و سپس در آثار برخی جامعه شناسان و فیلسوفان سیاسی مانند روسو و دورکیم می توان یافت اما تفصیل و رونق تازه این بحث را بایستی از زمان انتشار مقاله "دین مدنی امریکا" (1967) به وسیله رابرت "ان بلا" دانست. این جامعه شناس آمریکایی مدعی شده که در جامعه آمریکا، در کنار مسیحیت دین دیگری را کشف کرده که محور آن تقدس قوانین مدنی، افراد و اسناد مرتبط با آن است. وی این پدیده کشف شده را "دین مدنی" نامید. "بلا" سرانجام در آثار بعدی خود متوجه سستی پایه های دین مدنی گردید و در زمره منتقدان آن قرار گرفت. این مقاله عهده دار بیان ریشه ها، باورها و ارزیابی دین مدنی است.

دولت ادریسیان اولین دولت علوی بود که در سال 172ق/ 788 م در مغرب الاقصی استقلال خود را توسط ادریس بن عبداله حسنی از خلافت عباسی به دست آورد. در باب مذهب ادریسیان و این که آیا این خاندان شیعه بوده اند یا نه در میان مورخان اختلاف وجود دارد. گروهی این ها را معتزلی شمرده اند و گروهی دیگر آن ها را شیعه دانسته اند بی آنکه به نوع آن اشاره کنند، برخی دیگر آن ها را شیعه معتزلی خوانده اند و بعضی ها فقط با لفظ علوی از آن ها یاد کرده اند.در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه های متفاوت این مورخان به این نتیجه رسیده ایم که می توان حدس زد که ادریسیان بنابر دلایل و مستندات تاریخی، به احتمال قوی از شیعیان زیدیه بودند که به لحاظ اصول عقاید، معتزلی و در فروع عقاید از فقه ابوحنیفه پیروی می کردند، ولی به دلایل سیاسی هرگز به طور رسمی از مذهب خود ذکری به میان نیاورده اند.

چکیده فارسی: ارزیابی نسبت دین با جهان بینی و ایدئولوژی از جمله مباحث جذاب و چالش زا در مطالعات دین شناختی است. این پژوهش، با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف پاسخ به این دست سوالات که آیا ایدئولوژی همسان با دین است یا بخشی از آن، ایدئولوژی سازی دین، تعبیری رسا است یا مسامحی، دین ایدئولوژیک چه آثار و پیامدهایی دارد، و واکاوی آرای دکتر شریعتی در این عرصه تدوین یافته است. نوع تفسیر اندیشمندان مسلمان و غربی از ایدئولوژی و تلقی شریعتی از آن و میزان دوری و نزدیکی وی به تفسیر ایدئولوژی اسلامی، پیامدهای دین ایدئولوژیک و نقد و بررسی دیدگاه شریعتی در این زمینه از جمله مباحث این مقاله است. یافته های پژوهش نشان می دهد که 1. دین، در یک اصطلاح، اعم از ایدئولوژی است؛ هرچند ممکن است جنبه ایدئولوژیک داشته باشد؛ 2. گاهی نیز دین، معادل ایدئولوژی نیست؛ نظیر دین غیرایدئولوژیک در تفسیر شریعتی که به صورت «نهاد» درآمده است؛ 3. ایدئولوژی لزوما امری دینی نیست؛ نظیر مکتب مارکسیسم که ایدئولوژی غیردینی است؛ 4. هرچند دین، معادل ایدئولوژی نیست، رسالت ادیان توحیدی فحوای ایدئولوژیک داشته اند. چکیده عربی:ملخّص البحث: تقییم العلاقة بین الدین والرؤیة الکونیة والآیدیولوجیة من المباحث الجذابة والمثیرة فی مجال دراسة الدین. یحاول هذا البحث من خلال مقاربة نظریة و تحلیلیة و بهدف الاجابة عن مجموعة من التساؤلات و هی هل الآیدیولوجیة مساویة للدین أم هی جزء منه؟ و هل مصطلح آدلجة الدین تعبیر بلیغ أم متسامح؟ و ما هی معطیات و نتائج الدین الآیدیولوجی؟و قد استعرض آراء الدکتور علی شریعتی فی هذا المجال. من مواضیع هذا البحث طبیعة تفسیر المفکرین المسلمین والغربیین للآیدیولوجیة و فهم شریعتی لها، و مدی اقترابه أو بُعده عن تفسیر الآیدیولوجیة الإسلامیة، و معطیات الدین الآیدیولوجی و بحث و نقد رأی الدکتور شریعتی فی هذا المجال. تظهر نتائج هذا البحث ما یلی: 1. الدین اصطلاحاً اشمال من الآیدیولوجیة، و ان کان یُحتمل ان یکون ذا طابع آیدیولوجی؛ 2. الدین احیاناً لا یعادل الآیدیولوجیة، نظیر الدین غیر الآیدیولوجی فی رأی شریعتی الذی جاء علی شکل «موضوع» أو «اطروحة»؛ 3. الآیدیولوجیة لیست بالضرورة امراً دینیاً؛ مثل المارکسیة التی اصبحت آیدیولوجیة غیر دینیة؛ 4. رغم ان الدین لا یُعادل الآیدیولوجیة غیر ان رسالة الآدیان التوحیدیة تتصف بطابع آیدیولوجی.